استحصال اسپرم (Sperm Retrieval):

هرگاه بیمار مبتلا به ناباروری، با آزوسپرمی (Azoospermia) یا نبود اسپرم در مایع منی مراجعه نماید، این مسأله دو گروه علت عمده را به خود اختصاص می دهد. علل انسدادی و غیر انسدادی.
در صورتی که علت آزوسپرمی غیر انسدادی باشد یا علت انسدادی غیر قابل رفع داشته باشد، تنها شانس بیمار جهت باروری، استحصال اسپرم از درون بیضه و فریز کردن آن (Sperm Cryopreservation) جهت استفاده در روش های کمک باروری (Assisted Reproductive Techniques یا ART) می باشد.
روش های متنوعی جهت استحصال اسپرم وجود دارد که هم اکنون تمامی این روش ها در دسترس می باشد. در اینجا جهت آگاهی اولیه بیماران نابارور توضیح مختصری راجع به هر کدام از این روش ها ارائه می گردد.

۱- مکش اسپرم از بیضه (Testicular Sperm Aspiration یا TESA):
ساده ترین و کم تهاجمی ترین (non-inrasive) روش استحصال اسپرم در آزوسپرمی انسدادی و غیر انسدادی است، که در این روش توسط سرنگی با قدرت مکش بالا به دفعات از درون بیضه اسپرم خارج می شود. این روش می تواند توسط بی حسی موضعی انجام شود و گاهاً حتی در اثر کشش بالای سرنگ، لوله های اسپرم ساز نیز از بیضه گرفته می شود. در صورتی که این روش موفقیت آمیز نباشد، از روش های پیشرفته و تهاجمی تر مثل TESE و MICRO-TESE استفاده می شود.

 

 

۲- مکش اسپرم از اپیدیدیم (Percutaneous Epididymal Sperm Aspiration یا PESA):
همانگونه که در فصل ناباروری مردان در همین سایت بیان گردید، اپیدیدیم زائده ای به شکل کاما (،) به اندازه ۱×۲ سانتی متر در قسمت پشت بیضه است. این زائده در واقع لوله ای بسیار نازک به طول ۴-۳ متر است که به حالت کلاف پیچیده شده است. عملکرد این لوله بیش از همه، بلوغ اسپرم است. حال در صورتی که علت آزوسپرمی، انسداد در طول مسیر تخلیه اسپرم باشد، این زائده و لوله اپیدیدم گشاد می شود که در این صورت می توان از درون آن اسپرمی بهتر از اسپرم درون بیضه برای باروری استحصال کرد. در روش PESA بدون باز کردن پوست بیضه و با لمس این زائده توسط سوزن های بسیار نازک، اسپرم گرفته می شود. البته این روش احتمال استخراج اسپرم کافی برای ذخیره را کمتر از روش های دیگر دارد و قابلیت استفاده کمی دارد.

 

 

۳- گرفتن اسپرم از اپیدیدیم به روش میکروسرجری (Microsurgical Epididymal Sperm Aspiration یا MESA):
در این روش نیز اسپرم از اپیدیدیم گرفته می شود و اسپرم گرفته شده از بلوغ بهتری برخوردار است، اما تفاوت آن با روش PESA در این است که اپیدیدیم تحت دید مستقیم و با استفاده از بزرگنمایی ۱۶ تا ۲۵ برابری میکروسکوپ، برش بسیار کوچکی داده می شود و توسط لوله های بسیار بسیار نازک، به نام Micropipet اسپرم گرفته می شود. این روش نیز بیشترین استفاده را در آزوسپرمی انسدادی و موارد نبود لوله های منی‌بر وازدفران دارد.

 

 

۴- استخراج اسپرم از بیضه (Testicular Sperm Extraction یا TESE):
در این روش کم تهاجمی توسط یک برش بسیار بسیار کوچک (کمتر از ۰٫۵ سانتی متر) بر روی پوست بیضه و بدون خارج کردن بیضه، تکه ای از بافت بیضه به اندازه یک نخود کوچک برای آزمایشگاه IVF ارسال می گردد. چون این تکه از بافت بیضه به صورت اتفاقی از قسمتی از بیضه گرفته می شود، فقط در بیمارانی نتیجه خواهد داشت که آزوسپرمی غیر انسدادی داشته، اما بیضه از کارایی خوبی برخوردار می باشد. مزیت آن نسبت به روش های قبل، حجم بالای اسپرم جهت ذخیره و فریز کردن می باشد.

 

 

۵- (MICRO-TESE  یا Microscopic Testicular Sperm Extraction):
این روش همان TESE ولی به روش میکروسکوپی می باشد که تحت بزرگنمایی، ۱۰ تا ۱۴ برابر میکروسکوپ جراحی فضای درون بیضه و لوله های اسپرم ساز دیده می شوند و چون تحت دید مستقیم می باشد، می توان لوله های بزرگتر، زردتر و با رنگ شیری که احتمال وجود اسپرم در آنها بیشتر است، را انتخاب کرد. این روش هم اکنون پیشرفته ترین و کارآمدترین روش استحصال اسپرم می باشد که در مجموع بیشترین شانس استحصال اسپرم در آن وجود دارد. حتی بیضه های با شانس صفر، استحصال اسپرم به روش های فوق شانس بیش از ۵۰ درصد برای استحصال اسپرم دارند (مراجعه شود به کلیپ MICRO-TESE موجود در بخش ویدئوهای همین سایت).
در این روش احتمال آسیب به عروق خونی بیضه بسیار پایین است و فقط مقدار کمی بافت از بیضه گرفته می شود. این مورد حتما زیر بیهوشی عمومی انجام می شود. همه بیماران آزوسپرمی در این روش، شانس برای اسپرم یابی دارند، به جز یک گروه بسیار بسیار نادر از بیماران آزوسپرمی که یک مشکل ژنتیکی به نام حذف قسمتی از کروموزوم مردانه Y دارند (AZFa, AZFb Deletions).